Elaborat procjene ekološki prihvatljivog protoka na rijeci Drini, nizvodno od HE Višegrad, na potezu urbanog područja grada Višegrada

 

Ovim Elaboratom se definiše ekološki prihvatljiv protok (EPP), koji će biti primjeren ovom konkretnom sistemu i koji će posmatrati EPP sa detaljnim prilagođavanjem hidrauličkim, klimatološkim i ekološkim stanjima na mjerodavnoj riječnoj dionici rijeke Drine, posebno kroz urbano područje grada Višegrada.

Na osnovu raspoloživih podataka na vodomjernom profilu VS Višegrad, na rijeci Drini, izvršen je proračun ekološki prihvatljivog protoka sa različitim periodima trajanja hidroloških nizova, i to:

• Hidrološki niz za period 1926-1975 – “prirodni režim” tečenja rijeke Drine, odnosno period neporemećenog stanja na rijeci Drini, sve dok nisu bile izgrađene (uzvodne) vještačke pregrade na rijeci Drini i njenim pritokama, koje su mogle značajnije uticati na vrijednosti proticaja i visinu vodostaja na VS Višegrad;
• Hidrološki niz za period 1977-2006 – “vještački režim” tečenja rijeke Drine.
  Podaci rezprezentativni za ovaj period, su preuzeti iz dokumenta „Obrada i izbor novog hidrološkog niza sliva rijeke Drine – Profil HE Višegrad“ HET, Trebinje, iz 2008. godine. U ovom elaboratu su prikazani „krajnji“ rezultati tj. podaci srednjih godišnjih proticaja za period od 1946-2006 godine, bez prikaza dnevnih vrijednosti proticaja i vodostaja na profilu VS Višegrad;

• Hidrološki niz za period 1926-2006 – objedinjen prirodni i vještački režim tečenja rijeke Drine.

Proračun ekološki prihvatljivog protoka je izvršen koristeći tri različita metodološka pristupa i to:

• Proračun po metodološkom pristupu iz Zakonu o vodama RS, Član 65 - Do donošenja podzakonskog akta, ekološki prihvatljiv protok će se usklađivati na osnovu hidroloških osobina vodnog tijela za karakteristične sezone, kao minimalni srednji mjesečni protok devedesetpetpostotne obezbjeđenosti;
• Proračun po metodološkom pristupu iz Nacrta pravilnika o načinu određivanja ekološki prihvatljivog protoka u FBiH;
• Proračun po metodološkom pristupu do sada testiranih metoda u RS-u - metoda garantovanih ekoloških proticaja - GEP. Saglasno navedenoj odredbi iz Člana 65. Zakona o vodama RS, do sada su činjeni određeni pokušaji da se predloži, odnosno da se unaprijedi, postojeća zakonska regulativa za određivanje EPP-a. U tom smislu su razvijene određene metodologije među kojima je ocijenjena kao metodologija sa najviše izgleda za uspjeh – metoda GEP.

Na osnovu vrlo uopštenih, nedovoljnih  i za „vještački režim“ tečenja rijeke Drine reprezentativnih podataka, Projektant nije mogao izvršiti proračun EPP-a za period 1926-2006 bez preuzimanja dijela podataka iz proračuna ekološki prihvatljivog protoka (hidrološki niz 1926-1975 godina) za koje je imao poznate dnevne vrijednosti proticaja.

Vrijednosti ekološki prihvatljivog protoka, proračunatog različitim metodama, za različite hidrološke nizove (po dužini trajanja, periodu trajanja, režimu doticanja i dr), daju približno slične rezultate. Zbog činjenice da se nije raspolagalo sa vrijednostima dnevnih proticaja za period 1946 – 2006, Projektant nije bio u mogućnosti izvršiti precizniji proračun ekološkog prihvatljivog protoka za period od 1977 do 2006. godine.

Uporedni pregled proračunatih vrijednosti ulaznih podataka i vrijednosti ekološki prihvatljivog protoka po različitim metodama - Profil VS Višegrad na r. Drini za period od 1926 - 2006. godine, dat je na sledećoj slici.